Słuchaj artykułu
Czesław Szwelicki ()
Podsołtys kadencji –
- stolarz
“W razie odwołania sołtysa przed upływem kadencji, zawieszenia go w czynnościach bądź w razie niemożności pełnienia przez sołtysa obowiązków z powodu choroby, nieobecności lub innych przyczyn, stanowiących przeszkodę w wykonywaniu obowiązków sołtysa, naczelnik gminy powierza pełnienie funkcji sołtysa podsołtysowi.” (1972 r.)
Wzmianki o podsołtysie można znaleźć np. w ustawie z dnia 23 marca 1933 roku o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego. Mówiła ona o Radzie Gromadzkiej z 5-letnią kadencją, której członkami zostawali: sołtys, podsołys i radni gromadzcy. We współczesnych aktach (od 1983 r.) nie wyszczególnia się już roli podsołtysa.
Zasady wyborów sołtysów i podsołtysów:
1. Poza ustawą z 1933 roku rolę sołtysów w systemie administracji publicznej regulowały następujące akty prawne: rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych w sprawie regulaminu wyboru sołtysa i podsołtysa, ostatnie z dnia 8 października 1936 r. (dz. u. nr 81, poz. 558)
– Na podstawie zapisów tegoż rozporządzenia sołtysem i podsołtysem mogła zostać osoba o dowolnej płci, która ukończyła 30 lat.
– Warunkiem wyboru była umiejętność władania językiem polskim.
– Sołtysa i podsołtysa na 3 lata wybierali radni gromadzcy.
– Wybory nie mogły odbywać się w dniach uroczystych świąt oraz pilnych robót polowych.
oraz rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z dnia 29 stycznia 1937 r. wydane w porozumieniu z ministrem skarbu o gromadach (dz. u. nr 9, poz. 70), szczegółowo określające zakres zadań oraz zasady wynagrodzeń dla sołtysów i podsołtysów.
2. Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 15 marca 1945 r. w sprawie regulaminu wyborów sołtysa i podsołtysa (Dz.U. z 1945 r. nr 10, poz. 53) – rozporządzenie uchylono: 1950-04-13
– Na podstawie zapisów tegoż rozporządzenia sołtysem i podsołtysem mogła zostać osoba o dowolnej płci, która ukończyła 24 lata.
– Osoba wybierana musiała zamieszkiwać obszar gromady (wsi lub kilku wsi – kolonii).
– W zebraniu gromadzkim (wiejskim) i wyborze sołtysa oraz podsołtysa mogli uczestniczyć wyłącznie mieszkańcy, którzy ukończyli 21 lat i mieszkali w danej wiosce co najmniej 6 miesięcy.
– Sołtysa i podsołtysa do 1950 r. wybierano na kadencję trzyletnią.
– Wybory zarządzał starosta powiatowy.
Sołtysów i podsołtysów wybierano w wyborach jawnych na 3-letnią kadencję aż do roku 1972(?).
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 listopada 1972 r. (Dz.U.1972.49.319) w sprawie zasad i trybu wyboru, zakresu działania oraz obowiązków i praw sołtysa i podsołtysa. – rozporządzenie uchylono: 1984-07-01
– Wybory zarządzał Naczelnik Gminy.
– Prawo zgłaszania kandydatów na sołtysa i podsołtysa przysługiwało wiejskiemu komitetowi Frontu Jedności Narodu oraz mieszkańcom sołectwa.
– Sołtysa i podsołtysa wybierało Zebranie Wiejskie na okres 4 lat? (brak zapisów w rozporządzeniu)
– Sołtys w czasie pełnienia obowiązków służbowych nosi odznakę służbową. Odznaka służbowa sołtysa była metalowa, okrągła, o średnicy 40 mm, z wizerunkiem orła (bez korony) pośrodku i napisem u dołu: SOŁTYS. Odznakę nosił sołtys na prawej stronie piersi. – podsołtys nie posiadał odznaki.
– Sołtys i podsołtys musiał czuwać nad wypełnianiem obowiązku szkolnego, a w razie zorganizowania dowożenia dzieci do szkół – wyznaczyć osoby do tego.
– Sołtys i podsołtys był zobowiązany do pilnowania harmonijnego współżycia mieszkańców, utrzymania spokoju i porządku na terenie sołectwa
– Byli zobowiązani wzmacniać społeczną dyscyplinę mieszkańców.
– Sprawdzali zagospodarowanie gruntów, prawidłowy przebieg prac polowych oraz stosowanie środków służących zwiększeniu produkcji roślinnej i zwierzęcej.
Ustawa z 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego (DzU z 1983 r. nr. 41, poz. 185) prawdopodobnie zmieniła zasady wyborów sołtysa i podsołtysa.
Nie można w niej doczytać się już o funkcji “podsołtysa”.